Moralność finansowa Polaków 2025 – co mówią badania o pożyczkach, kredytach i zadłużeniu?

W świecie, w którym coraz więcej osób korzysta z usług takich jak pożyczka z obsługą domową, pożyczka online, kredyt gotówkowy czy szybki dostęp do pieniędzy na już, temat odpowiedzialności i uczciwości finansowej nabiera wyjątkowego znaczenia. Najnowszy raport „Moralność finansowa Polaków 2025” (całość przeczytasz tutaj) pokazuje, jak naprawdę podchodzimy do kwestii spłacania długów, unikania zobowiązań i radzenia sobie z bieżącymi zobowiązaniami (jak np. rachunki), a nawet z zadłużeniem.

Czym jest moralność finansowa?

Moralność finansowa to nic innego jak stosunek do pieniędzy i zobowiązań: czy traktujemy pożyczkę jako umowę, której dotrzymujemy, czy raczej jako okazję, z której można się „wymigać”? Raport ZPF pokazuje, że większość Polaków deklaruje uczciwość, ale w praktyce część społeczeństwa akceptuje zachowania prowadzące do jeszcze większego zadłużenia.

Najważniejsze wnioski z raportu 2025

1. Spłata długów to obowiązek moralny

Aż 91% Polaków twierdzi, że oddawanie pieniędzy i regulowanie zobowiązań to obowiązek moralny. Jednak kiedy pojawia się trudna sytuacja życiowa lub nagły brak gotówki, wiele osób dopuszcza nieetyczne rozwiązania.

Dla 9 na 10 osób oddawanie długów jest obowiązkiem moralnym. Czy można być innego zdania?

W corocznym badaniu ZPF Polacy odpowiadają na pytanie: „Czy zgadza się Pani/Pan z poglądem, że oddawanie długów jest zawsze obowiązkiem moralnym?”.

W tym roku twierdząco odpowiedziało 91 proc. respondentów, co jest wynikiem podobnym, jak w zeszłym roku. Ale jeszcze w 2016 r. z poglądem o oddawaniu długów jako obowiązku moralnym zgadzało się 97 proc. Polaków (Zobacz tutaj)

2. Najczęściej akceptowane nadużycia

Badania pokazują, że Polacy są skłonni przymykać oko na różne praktyki:

• Praca na czarno, by uniknąć zajęcia wynagrodzenia — akceptuje to ponad połowa badanych.
• Płatność gotówką bez faktury (by nie płacić VAT) – ponad 50%.
• Przepisywanie majątku na rodzinę, aby utrudnić egzekucję długu – niemal połowa respondentów.
• Zaciąganie kredytu na cudze dane – co dziesiąta osoba uważa to za dopuszczalne.

Takie podejście nie tylko pogłębia problem zadłużenia, ale też wpływa na cały rynek pożyczek i kredytów.

Co to oznacza dla firm pożyczkowych i klientów?

Dla firm pożyczkowych:

• Rosnące ryzyko, że część klientów nie traktuje spłaty pożyczki jako obowiązku.
• Potrzebę edukacji finansowej i jasnej komunikacji konsekwencji niespłacania zobowiązań.
• Znaczenie budowania relacji opartych na zaufaniu – klienci wybierają firmy, które oferują przejrzyste warunki i wsparcie w razie problemów ze spłatą kredytu.

Dla klientów:

• Nadużycia mogą wydawać się szybkim sposobem na poprawę sytuacji finansowej, ale prowadzą do jeszcze większego zadłużenia.
• Unikanie spłaty pożyczki lub kredytu skutkuje wpisem do rejestrów dłużników, co ogranicza dostęp do kolejnych źródeł gotówki.
• Uczciwe podejście do zobowiązań finansowych poprawia wiarygodność i pozwala w przyszłości uzyskać lepsze warunki kredytowania.

Około połowy badanych daje przyzwolenie na podpisywanie umowy kredytowej bez zaznajamiania się z jej zapisami dotyczącymi warunków spłaty, zatajanie informacji uniemożliwiających wzięcie kredytu oraz na płacenie gotówką bez rachunku, by uniknąć płacenia VAT. Jeszcze mocniej akceptujemy częste zmiany rachunków bankowych, by uniknąć zajęcia środków przez komornika oraz przepisywania majątku na rodzinę, by uciec przed wierzycielem (Zobacz tutaj).

Jak unikać problemów z zadłużeniem?

1. Planuj wydatki – zanim weźmiesz pożyczkę gotówkową, zastanów się, czy będziesz w stanie ją spłacić.
2. Nie odkładaj spłaty kredytu – im szybciej uregulujesz dług, tym mniejsze ryzyko narastających kosztów.
3. Rozmawiaj z firmą pożyczkową lub windykacyjną – wiele instytucji oferuje restrukturyzację lub wydłużenie terminu spłaty, zanim problem zejdzie na drogę windykacji.
4. Unikaj  pracy „na czarno” i ukrywania dochodów – to pozorna oszczędność, która może obrócić się przeciwko Tobie.
5. Uczciwie mów o swoich dochodach, zobowiązaniach i potrzebach.

Podsumowanie

Raport „Moralność finansowa Polaków 2025” jasno pokazuje: większość z nas deklaruje uczciwość, ale wielu potrafi usprawiedliwiać działania, które podważają stabilność rynku finansowego. Dla klientów oznacza to konieczność bardziej odpowiedzialnego podejścia do pożyczek, kredytów i gotówki, a dla firm – większe znaczenie edukacji i budowania świadomości.

Jeśli korzystasz z usług pożyczkowych, pamiętaj: uczciwe podejście do pieniędzy i regularna spłata zobowiązań to najlepsza droga do wyjścia z zadłużenia i budowania zdrowej historii kredytowej.

‍